Geçmişte yapıların ana malzemesini taş, ağaç ve kerpiç gibi geleneksel malzemeler oluşturuyordu. 15. yüzyıla ilişkin kayıtlarda, İstanbul’da, yontma taşın hem temini hem de isçiliği pahalı olduğu için evlerin genellikle ahşaptan yapıldıgı belirtilir. İstanbul’un deprem fayları üzerinde yer alması ve büyük depremlere açık olması da ilerleyen yıllarda, ahşabın kullanımını yaygınlaştırır. Tarih boyunca yaşanan büyük depremler, İstanbul’da yapıların depreme daha dayanıklı olduğu düşünülen ahşaptan inşa edilmesini teşvik eder.
Ahşap, hiç kuşku yok ki depreme daha dayanıklıdır. Ancak, bu durum İstanbulluları yangın gibi bir sorunla karşı karşıya bırakır. Deprem felaketinden kaçan kent, baska bir felaketin kucağına düşer.Günlerce süren, birkaç mahalleyi tümüyle kül eden büyük yangınlar, İstanbul tarihinde yerini alır. Osmanlı’da yangınla mücadeleye yönelik faaliyetler, bir takım yasaklar ve çıkan yangınların söndürülmesine yöneliktir. Yangın söndürme işini yeniçeriler, yeniçeri ocağı kaldırıldıktan sonra da dönemin itfaiyecileri sayılabilecek tulumbacı takımları üstlenir. Bunun dışında bazı yasaklarla yangınlara önlem alınması düşünülür. 1554 yılında çıkan ve yüzlerce ev ve dükkânı kül eden yangının ardından Sadrazam İbrahim Paşa, geceleri ateş ve lamba yakılmasını yasaklar.
O dönemde yangın yalıtımı kavramı bilinmiyordu. Ancak, İstanbullular yalıtım kavramından tümüyle habersiz değildi. Yangına karsı iki bina arasına tuğladan bir duvar örülürdü. Yangın duvarı olarak adlandırılan bu duvarın yapılması zorunluydu. Ancak bu duvar her zaman felaketi önlemeye yetmiyordu. Cumhuriyet’in ilanından sonra, İstanbul’daki en büyük yangın, o zamanki adı Tatavla olan bugünkü Kurtuluş semtinde gerçekleşir. Kısa sürede yayılan yangın, bütün bir semti etkisi altına alır ve yüzlerce ev kül olur. Yangının Tarlabası’na sıçramasını engellemek için çok sayıda ev dinamitlerle yıkılır. Günümüzde, İstanbul halkının büyük bölümü yangına karşı çok daha dirençli betonarme evlerde yasıyor. Ancak, yangın tehlikesi hala sürüyor.
Gelişen teknoloji ve sanayileşme, nüfusun giderek çoğalması, toplu yerleşim bölgelerinin artmasına yol açıyor. Bu durum yangın riskinin ve buna bağlı olarak yangının maddi ve manevi zararlarının da artmasına neden oluyor. Yangın, yanmanın kontrolsüz bir şekilde ortaya çıkmasıdır. Yangının oluşması için yangın üçgeni olarak adlandırılan üç unsur yeterlidir; yanıcı madde,oksijen ve ısı kaynağı.
Evlerdeki her tür mobilya, perde, duvar kâğıdı gibi eşyaların tümü yanıcıdır. Yangınlar için gereken oksijen ise havada bulunur. Sönmemiş bir sigara, elektrik kontağı, güneş ışınları, soba ve ocak gibi ısı kaynakları, bazı kimyasal tepkimeler ve sürtünmeye bağlı olarak ortaya çıkan ısılar ile yanıcı maddelerin herhangi bir sekilde tutuşma sıcaklığına gelmesi yangının başlamasına neden olur. Yanıcı maddelerin ve oksijenin hayatın vazgeçilmez birer parçası olduğu düşünülürse ve yanıcı maddeleri tutuşturabilecek enerjiyi sağlayabilecek teknolojik aletlerin çevremizi sardığı göz önüne alınırsa, aslında yasanılan mekânlarda yangın çıkma olasılığı sanıldığı gibi düşük bir olasılık değildir.
Yangından korunma denildiğinde bugün birçok kişinin aklına, yangın söndürme sistemleri ve duman dedektörleri gibi uyarı sistemleri geliyor. Aktif koruma sistemleri olarak adlandırılan bu sistemler yangın güvenliginde önemli bir rol oynamasına karşın, yangının başlamasından sonra devreye girer ve mekanik arıza gibi çeşitli nedenler ile işlevlerini tam olarak yerine getiremeyebilirler. Bu nedenle; aktif önlemlerin dısında yangının ve zararlı etkilerinin, bina içinde ve komşu binalara yayılmasını yavaşlatacak, kişilerin yangın mahalinden güvenli bir şekilde tahliye edilmesine olanak sağlayacak yapısal önlemler alınmalıdır. Böylelikle, yangın büyümeden itfaiyecilere müdahale etme imkânı tanınır ve mal kayıpları azaltılır. Yangınların zararlı etkilerinin sınırlandırılmasına yönelik, can ve mal güvenligini sağlayıcı yapısal önlemlere “yangın yalıtımı” denir.
YALITIM UYGULAMA ALANLARI
Yangın Yalıtımı
1.Giriş
Gelişen teknoloji ve sanayileşmenin artması, nüfusun giderek çoğalmasına paralel olarak toplu yerleşim bölgelerin fazlalaşması yangın riskinin ve buna bağlı olarak yangının maddi ve manevi zararlarının artışına neden olmaktadır. Avrupa Birliği ülkelerinde ve diğer gelişmiş ülkelerde meydana gelen yangın sayısı, ülkemizde meydana gelen yangın sayısına oranla fazladır.Örnek olarak İstanbul’da yılda 15.000 civarı yangın meydana gelirken Avrupa’nın önemli şehirlerinde bu sayı 50.000 mertebesindedir. Ancak buna rağmen ortaya çıkan maddi ve manevi zarar ülkemize göre çok azdır. Bunun en önemli sebebi yangını önleyici ve yayılmasını engelleyici tedbirlerin alınmış olması, bireylerin yangın konusunda daha bilinçli olmalarıdır.
2.Ülkemizde ve Yurtdışındaki Yangın Yönetmelikleri ve İlgili Standartlar
Avrupa Birliği içinde yangın konusunda ülkeler arasında farklılıklar söz konusudur. Almanya’da DIN normları, İngiltere’de BSI standartları kullanılmaktadır. Birlik içerisinde ortak standart henüz oluşturulamamıştır.Bu konudaki çalışmalar ve tartışmalar halen sürmektedir.
Yangın Standardı olarak Türkiye’de TSE son on yılda yangınla ilgili EN standartlarını çevirmeye başlamıştır. Tercümesi yapılan 13000 serisi standartlar yürürlüğe girdikçe kullanılmaya başlanmaktadır. Çıkarılan bu standartlar daha çok testlere dönük standartlardır. Şu anda bu konudaki en güncel çalışma TSE tarafından yürütülen 13501-1 “Yapı Mamulleri ve Yapı elemanları Yangın Sınıflandırması – Bölüm 1 : Alev deneylerinden elde edilen veriler kullanılarak sınıflandırma “ standardının mütalaa çalışmalarıdır.
Yönetmelikler açısından olaya bakmak gerekirse, ilk olarak 1992 yılında “İstanbul Belediyesi Yangından Korunma Yönetmeliği” hazırlanmıştır. Bu yönetmeliği esas alarak diğer bazı belediyelerde benzeri çalışmaları yapmışlar ,ancak farklı uygulamalar ve belediye sınırları dışında kalan alanların durumu sebebiyle bazı karışıklar çıkmıştır. Fakat bu konudaki ilk basamak olarak değerlendirilmesi gereken bir yönetmelik olması nedeniyle önemli bir aşamadır. Aksaklıların ve farklılıkları ortadan kaldırmak için uzun ve özverili çalışmalar sonucunda , Türkiye genelinde geçerli olan, kamu ve özel kurum ve kuruluşlar ile gerçek kişilerce kullanılan bina , tesis ve işletmelerin , tasarımı, yapımı, işletimi, bakımı ve kullanımı aşamalarında, herhangi şekilde çıkan yangının can ve mal kaybının en aza indirilerek söndürülmesini sağlayan tedbirler ile organizasyon, eğitim ve denetimi sağlamak amacıyla Sivil Savunma Genel Müdürlüğünün koordinatörlüğünde , çok sayıda sivil toplum örgütünün katkılarıyla Türkiye Yangından Korunma Yönetmeliği hazırlanmıştır. Bu yönetmelik 7126 sayılı Sivil Savunma Kanununun Ek-9’uncu maddesine göre Bakanlar Kurulunun 12.06.2002 tarihli ve 2002/4390 sayılı kararı uyarınca 26.07.2002 tarih ve 24827 sayılı resmi gazetede yayınlanarak yürürlüğe girmiştir. Ülke genelinde yürürlük tarihinden sonra yapılacak yeni yapılar ile kullanım amacı değişen veya ruhsat alma zorunluluğu gerektiren esaslı onarım ve tadilat yapılacak mevcut yapılarda ve bu Yönetmelikte belirtilen diğer yapı,bina,tesis,işletmelerde bu yönetmeliğin uygulanması yasal bir zorunluluktur. Yönetmelik yürürlük tarihinden önce yapımına başlanan ve yapımı devam eden yapılarda bu kapsama dahildir.
3. Türkiye’de üretilen, ithal edilen veya satışı yapılan yangın yalıtımı malzemeleri
Ülkemizde ağırlıklı olarak Alman DIN normları kullanılmaktadır. Yangın yalıtımıyla ilgili üretilen malzemelerin çoğu DIN 4102 ‘ye göre beyan edilmektedir. Yerli olarak üretilen mineral yün malzemelerin (cam yünü , taş yünü) , yanı sıra endüstriyel yapılarda kullanılan yangın önleyici ve geciktirici paneller, kablo kanallarında kullanılan yangın önleyici akrilik macunlar, vermikulit esaslı inorganik bağlayıcılı malzemeler,yangın tutucu bantlar, silikon mastikler, alçı ve cam elyafından imal plakalar, taş yünü esaslı paneller yangın yalıtımında kullanılan elemanlardır.
| 1 | 2 | 3 | 4 | |
| Yanıcılık Sınıfı | Yapı Malzemelerinin Tanımı | Yangında Gözlenen Davranış | Söz konusu sınıfta belirlenmiş yapı malzemeleri | |
| 1 | A | Yanmaz | ||
| 2 | A1 | Hiç yanmaz | Alev almaz, yanmaz, kömürleşmez (Elektrikli tüp fırın deneyi uygulanır) |
a) Kum, çakıl, mil, kil ve doğada bulunan yapı tekniğinde kullanılabilen diğer tüm taşlar. b) Mineraller, toprak, volkanik cüruflar ve doğal bims. c) Çimento, kireç, alçı, anhidrit, yüksek fırın cürufu, genleştirilmiş kil, genleştirilmiş şist, genleştirilmiş perlit ve vermükulit ile köpüklü cam gibi yakma ve/veya genleştirme prosesiyle taş ve minerallerden elde edilen yapı malzemeleri. d) Harç, beton, betonarme, ön gerilmeli beton, gaz beton veya gözenekli beton, hafif beton, mineralli maddelerden üretilmiş yapı taşları ve yapı plakları, mutad harç veya beton katkılı malzemeler. e) Organik katkı maddesi içermeyen mineral lifli malzemeler. f) Tuğla, kiremit, seramikler. g) Camlar. h) Alkali ve toprak alkali metaller ve alaşımları dışında, ince toz halinde öğütülmemiş metal ve alaşımlar. |
| 3 | A2 | Zor yanıcı | Yanıcı kısımlar içerir, ancak kendileri yanmaz, ateşi |iletmez, yangın yüküne katkısı olmaz. | Her durumda özel tahkiki gereken malzemelerdir. Örneğin alçı karton plakları gibi yanmaz dolgu maddeli kompozitler gibi. |
| 4 | B | Yanıcı yapı malzemeleri | ||
| 5 | B1 | Zor alevlenici | Alev kaynağı kalktıktan sonra da yanmayı sürdürür. | a) Odun yünü veya talaşı hafif yapı levhaları, b) Çok katmanlı mineral elyaflı hafif yapı plakları (tek ve/veya iki yüzeyi mineral elyaf ile kaplı odun yününden yapılmış hafif yapı plağı) c) Yüzeyi delikli veya deliksiz alçı karton levhalar d) Masif mineral zemin üzerine mineral katkılı yapay reçineli sıvılar. e) Isı harçlar. f) Yumuşatıcı içermeyen d ³ 3,2 mm sert polivinilklorid (PVC), klorlu polivinilklorid (PVCC) ve polipropilen (PP)´den üretilmiş boru ve ek parçaları g) Ahşap parke, PVC, vinilasbest zemin kaplamaları h) Asbestli mukavva ve kağıtlar. |
| 6 | B2 | Normal alevlenici | Yanıcı duman ve zehirli gaz oluştururlar. (B1 ve B2 sınıflarına girenlerin gerçeklenmesinde bacalı fırın deneyleri uygulanır.) | a) δ ³ 400 kg/m³ ve kalınlığı d > 2 mm veya δ ³ 230 kg/m³ ve kalınlığı d > 5 mm olan ahşap malzemeler. b) Kalınlığı d > 2 mm olan ahşap kontraplak veya dekoratif prese edilmiş malzeme tabakalarından oluşan plakalarla, termoplastik olmayan bir şekilde tüm yüzeyince ahşap kaplanmış veya yüzeyi preslenmiş malzemeler. c) d ³ 3 mm olan plastik kaplı odun lifi plaklar. d) Alçı karton bağlantı plakları. e) Çok katmanlı sert köpük hafif yapı plakları. f) Sert PVC levha g) Kalınlığı > 3 mm sert PVC, polipropilen, yüksek dansite polietilen, kopolimer, stroil (ABS/ASA/PVC), akrilonifril-bu faiden stirol´den üretilmiş boru ve bağlantıları. h) Kalınlığı ³2 mm palimetakrilat dökme levhalar. i) Kalınlığı ³ 1,6 mm polistard plakalar. j) Ã = 940 kg/m³ ve kalınlığı ³ 1.4 mm d ³ 1.0 mm köpüklendirilmemiş polietilenler. k) Kalınlığı ³ 1.0 mm poliamid, l) PVC, kauçuk, sentetik kauçuk gibi esnek kaplamalar gibi zemin kaplama malzemeleri. m) Köpüklendirilmemiş, katran veya bitüm katkılı poliüretan veya polisulfid, silikon ve akrilat esaslı, her defasında en az B2 sınıfı iki yapı malzemesi arasına yerleştirilmiş. n) Asfalt o) Elektrik kabloları. |
| 7 | B3 | Kolay alevlenici | Yukarıdaki sınıflara girmeyen malzemeler, yapılarda hiçbir şekilde kullanılamaz. | Ahşap < 2 mm Kağıt, saz, saman, talaş, pamuk, seliloz lifi Gevşek veya toz halinde her türlü yanıcı maddeler. |
|
YAPI MALZEMELERİNİN YANMA DAYANIMI SINIFLARI
|
|
| F30 | 30 Dakika yangın dayanımı |
| F60 | 60 Dakika yangın dayanımı |
| F90 | 90 Dakika yangın dayanımı |
| F120 | 120 Dakika yangın dayanımı |
| F180 | 180 Dakika yangın dayanımı |
4.Sonuç:
Binanın yanıcılığının yapıda kullanılan malzemelerin niteliğiyle ilgili olduğunu düşünürsek, yangın çıkış olasılıklarının azaltılması ve çıkan yangının en az zararla atlatılması için binada kullanılacak yapı malzemesinin seçiminde tasarımcıya çok önemli görevler düşmektedir. Yangın denince akla sadece itfaiye ve söndürme gelmemeli, gerekli yangın güvenlik önlemleri alınarak yangını önleme yoluna gidilmelidir. Tüm bunların başarıyla gerçekleşmesi için öncelikli olarak yasal yaptırımların uygulanması ve sonrasında eğitim faaliyetlerinin her yaş grubuna ve eğitim seviyesine göre düzenlenerek gerçekleştirilmesi gerekmektedir.
10 Soruda Yangın Yalıtımı
1- Yangın yalıtımı nedir? Yangınlar sonucunda meydana gelebilecek can ve mal kayıplarını en aza indirmek için yapılarda gerçekleştirilen uygulamalara yangın yalıtımı denir. Evlerde ve iş yerlerinde kullanılan malzemelerin çoğu yanıcı olduğundan yangın tehlikesini artırır. Yangın yalıtımı, durdurulabilen veya yavaşlatılabilen bir felaket olan yangının vereceği zararları en aza indirir.
2- Yangın yalıtımının faydaları nelerdir? Yangın yalıtımı; – Yangının oluşturduğu çok yüksek ısı ve dumanın yayılmasını geciktirir. – Yangın dolayısıyla bina çökmeden yapının güvenli bir şekilde terk edilmesi için imkan ve zaman sağlar. – Yapıların içerisinde oluşturulan güvenli bölümlerle can ve mal kayıplarının azaltılmasını sağlar.
3- Yangın yalıtımı binamızın nerelerine yapılır? Yalıtım, yangın söndürülene kadar binanın ayakta kalması için taşıyıcı kısımlara ve güvenli kaçış amacıyla oluşturulan bölümlere uygulanır. Dışarıdan yangının sıçramaması için çatı ve cepheler ile kazan dairesi gibi patlama riski olan yerlere yalıtım yapılır. Duman ve ısının yayılmaması için hava kanallarına ve tesisat borularının geçtiği bölgelere de yangın yalıtımı uygulanır.
4- Yangın yalıtımı nasıl yapılır? Yangın yalıtımında, yanmayan veya alevi iletmeyen taşyünü, alçı ve lifli çimento levhalar vb. malzemeler; yapının duvarlarına, tavanlarına, döşemelerine ve hava kanallarına uygulanır Tesisatların duvar, döşeme ve tavanları deldiği yerlerde ısı ile genleşen özel mastikler kullanılarak alev ve dumanın yayılması önlenir. Yangından kaçış koridorlarında özel kapı ve cam fitilleri, pencerelerde yangına dayanıklı özel cam üniteleri kullanılır.
5- Yangın yalıtımının maliyeti nedir? Yangın yalıtımının inşaatın başlangıç aşamasında uygulanması, % 3–4 oranında bir ek maliyet getirmektedir. Yangın esnasında açığa çıkan ısının zararlı etkilerinden yapının korunması için uygulanan yangın yalıtım malzemelerinin ısı geçişine karşı direnç göstermesi gerekir. Böylece aynı zamanda ısı yalıtımı da sağlanır. Olası can ve mal kayıplarından kaynaklanabilecek zararların yanında yangın yalıtımının bedelinin dikkate alınmayacak kadar düşük seviyelerde olduğu söylenebilir.
6- Yangın yalıtımı insanı nasıl korur? Bir yangında ölümler çoğunlukla duman nedeniyle (zehirli gaz soluma ya da karbonmonoksit zehirlenmesi) olmaktadır. Karbonmonoksit zehirlenmelerinin halk içindeki diğer adı kan zehirlenmesidir. Yangın yalıtımı; yapı içerisinde yangının yayılmasını, dolayısıyla zehirli gazların çıkışını geciktirerek yangın mahallinden kaçılması için gerekli zamanı kazandırır.
7- Yangın yalıtımı binanın dayanıklılığını nasıl korur? Yangının yayılmasının dışında, açığa çıkan ısı, yapıların tamamen veya kısmen yıkılmalarına neden olabilir. Yangın çıkan mahalde ısınan gazların yükselmesi sonucu sıcaklık tavanda 1000°C seviyelerine ulaşır. Betonarmenin 500°C’nin üzerinde dayanımı 1/3 oranında düşer. Dolayısıyla yangın sırasında açığa çıkan ısıyla bina çökebilir. Yangın yalıtımı ile binalarımızın özellikle taşıyıcı sistemi korunur.
8- Yangın yalıtımı Türkiye’ye ne kazandırır? Ülkemizde 1999–2003 yılları arasında, orman yangınları dışında toplam 237 bin 548 yangın çıkmıştır. Bu yangınlarda 1508 vatandaşımız hayatını kaybetmiş, ilk andaki tespitlere göre yaklaşık 830 milyon YTL tutarında (830 trilyon lira) maddi zarar meydana gelmiştir. Yangın yalıtımının yaygınlaştırılması, can ve mal kayıplarını en az yarı yarıya azaltacaktır.
9- Yangın yalıtımı için nereye başvurulur? Yangın yalıtımı konusunda bilgi edinmek için 0800 211 33 67 numaralı ücretsiz danışma hattından, 0212 274 46 24 numaralı telefondan ya da info@izoder.org.tr adresine e-posta göndererek İZODER’e (Isı Su Ses ve Yangın Yalıtımcıları Derneği) ulaşabilirsiniz. İZODER’i aradığınızda, size sorununuzla ilgili çözüm önerileri sunulur. Yalıtım uygulaması yaptırmaya karar verdiğinizde İZODER üyeleri sizinle temasa geçerek randevu talep eder. Binanızın ücretsiz olarak incelenmesinin ardından uygulamanın maliyetine yönelik teklif hazırlanır. Size İZODER üyelerinden uygun olanlarını seçmek kalır.
10- Yalıtım konusunda bilgi edinebileceğim yayınlara nasıl ulaşabilirim? Yalıtım ile ilgili teknik bilgilere, İZODER’in 2 ayda bir yayımladığı İZOLASYON DÜNYASI dergisi ve İZODER’in resmi web sitesi olan www.izoder.org.tr aracılığıyla ulaşabilirsiniz. İZODER’i telefonla arayarak ya da web sayfasındaki formu doldurarak dergiye abone olabilirsiniz. İZOLASYON DÜNYASI dergisi belirlediğiniz adrese ulaştırılacaktır.
DOĞRU BİLİNEN YANLIŞLAR YANLIŞ: Yangın merdivenimiz var. Yangın yalıtımına ihtiyacımız yok.
DOĞRU: Yangın merdiveni tehlike durumunda çok önemlidir ama, yangın merdivenine ulaşabilmek daha da önemlidir. Bu nedenle yangın merdivenine ulaşan kaçış yollarının yalıtılmış olması gerekir.
YANLIŞ: Evimize suyla söndürme yapan bir sistem kurdurduk. Yangın yalıtımımız var.
DOĞRU: Suyla söndürme sistemleri “yangın yalıtımı” değildir. Kaçış yollarının açık olabilmesi ve binayı taşıyan sistemin ayakta kalmasını sağlayan yalıtım malzemeleri kullanılmalıdır.
YANLIŞ: Yangın, yarım saatte tüm daireyi sarar , duvarlar yangını geciktiremez.
DOĞRU: Yangın yalıtımı yapılmış bölgelerde, 30 – 180 dk. arası yangın dayanımı elde edilebilir. Böylece yangının ve zararlı etkilerinin yapı içerisinde yayılması geciktirilerek insanların yapıdan uzaklaşabilmesi için yeterli süre sağlanır.
YANLIŞ: Elektrik, havalandırma ve su tesisatlarında yangın ile ilgili önlem alınması gerekmez.
DOĞRU: Yangın güvenliği ile ilgili tedbirler, yapının tüm kesimlerine uygulanmalıdır. Yangına dayanıklı duvar ve döşemelerin içinden geçen tesisatlar ve geçiş bölgelerinde de önlem alınmalıdır.
YANLIŞ: Yangın yalıtımını kendi başıma ya da tanıdık ustalar vasıtasıyla uygulayabilirim.
DOĞRU: Binanız mutlaka uzmanlar tarafından incelenmeli ve sorununuzun çözümüne yönelik yangın yalıtımı uygulamaları, konusunda bilgi birikimi olan yalıtım firmalarınca yapılmalıdır. Bu firmalara İZODER aracılığı ile ulaşabilirsiniz
Tıkla Ara
Loading...
ZİYARETÇİ YORUMLARI
BİR YORUM YAZIN